کشتن مرغ مینا

«کشتن مرغ مینا» یگانه شاهکار ادبی هارپر لی است که برای اولین بار، در سال 1960 منتشر شد. این اثر فاخر بلافاصله پس از انتشارش در آمریکا مورد استقبال مخاطبین و منتقدان قرار گرفت و به اثری بحث برانگیز تبدیل شد. کشتن مرغ مینا نه در میان بزرگسالان، بلکه در میان دانش آموزان راهنمایی و دبیرستان آمریکایی، و بعدها در سراسر دنیا، بسیار محبوب شد.

این رمان در سال 1961 برای نویسنده اش، جایزۀ بزرگ پولیتزر ادبیات داستانی را به ارمغان آورد. در سال 1962 نیز فیلمی سینمایی با نامی مشابه از رمان کشتن مرغ مینا به کارگردانی هورتون فوت ساخته شد که برای 8 قسمت در مراسم اسکار نامزد شد و در نهایت، موفق به بردن 3 جایزه اسکار شد!

کتاب کشتن مرغ مینا علارغم داشتن محتوای نسبتا خشن در مورد معضلات اجتماعی فرهنگی دهه 60 و 70 آمریکا، مانند تبعیض نژادی و تجاوز، به علت طنازیِ قلم نویسنده و داستان گرم و اشتیاق برانگیز آن، به سرعت در میان همه مردم دنیا مشهور شد. کتاب حاضر یکی از بزرگ ترین آثار کلاسیک ادبیات مدرن آمریکا است که نام آن، در صدر بسیاری از لیست های بهترین رمان های کشور آمریکا و قرن 20ام، به چشم می خورد.

کتاب کشتن مرغ مینا روایتی است از زندگی کودکی شش ساله به نام «جین لوئیس (اسکات) فینچ» که پدری میان ‌سال و وکیل به نام «آتیکوس» دارد. داستان کتاب در میانه سال های 1933 تا 1935 اتفاق می افتد (در بحبوحه رکود اقتصادی بزرگ آمریکا) و راوی اصلی آن، اسکات شش ساله است.

طی حکمی آتیکوس، قهرمان اصلی و نمادین رمان، وکیل مدافع مردی سیاه ‌پوستی به نام «تام رابینسون»، متهم به جرم تجاوز، می ‌شود. او تمام سعی خود را برای اثبات بی ‌گناهی رابینسون می‌ کند اما در این راه، گرفتار مردابی از اتهامات مختلف می شود. در این حین، دو فرزند او در مدرسه و مکان های عمومی مورد تمسخر کودکان دیگر قرار می گیرند. با وجود فشارهای بسیار زیاد از سوی جامعه بر آتیکوس و دو فرزند او، اراده آن ها در دفاع از بی گناهی احتمالی تام نمی شکند اما شبی ناگهان تعدادی مرد برای اعدام کردن تام به صورت سر خود و بدون حکم جمع می شوند.

طی اتفاقات جالبی، این اتفاق صورت نمی گیرد و تام به خاطر شناخته شدن یکی از مردها توسط اسکات، که در واقع پدر یکی از همکلاسی هایش بوده است، نجات پیدا می کند. اما این تازه شروعی می شود بر ماجراهای هولناک بعدی رمان: از اثبات بی گناهی تام و قصد فرار عجیب و غریب او گرفته تا کشته شدن با 17 گلوله پلیس و انتقام کینه توزانه «باب اول»، پدر قربانی تجاوز تام، از آتیکوس و فرزندان او.

انتقاد از نژاد پرستی، بی ‌عدالتی و تخریب چهره بی ‌گناهی، از درون‌ مایه ‌های اصلی رمان کشتن مرغ مینا هستند. هارپر لی به بهترین صورت توانسته است روایتی از دل معضلات فرهنگی و اجتماعی قرن 40ام آمریکا را به تصویر بکشد. او در این کتاب به یکی از جنجالی ترین و قدیمی ترین نزاع های تاریخی آمریکا پرداخته است، موضوع نژاد پرستی آمریکایی ها در قبال سیاه پوست ها.

این رمان را می توان تحلیلی واکاونه از طرز رفتار و تفکر مردم عادی در قبال سیاه پوستان، به خصوص سیاه پوستانی که متهم به اعمال جرم شده اند، نیز دانست. از طرفی، هارپر لی از تاثیرات اوضاع تیر و تار اقتصادی آمریکا در زمان رکود اقتصادی بزرگ بر رفتار و تفکرات مردم آمریکا نیز غافل نمانده است.

هارپر لی نویسندۀ سرشناس آمریکایی و یکی از دوستان صمیمی ترومن کاپوتی، نویسنده و بازیگر معروف آمریکایی بود که به دلیل نوشتن رمان کشتن مرغ مینا، به یکی از پر آوازه ترین نویسندگان قرن 20ام آمریکا تبدیل شد. او در طول دوران زندگی خود برنده جوایز و افتخارات بسیاری شد که از جمله آن ها می توان به جایزه پولیتزر در سال 1961 و مدال ریاست جمهوریِ آزادی در سال 2007 اشاره کرد. تنها اثر دیگری که از هارپر لی به جز رمان کشتن مرغ مینا بر جای مانده است رمانی است به نام «برو دیدبانی بگمار» که در ایران ترجمه های متعددی از آن منتشر شده است.

کتاب کشتن مرغ مینا را فخر الدین میر رمضانی ترجمه کرده و نشر علمی و فرهنگی آن را منتشر کرده است.

در بخش هایی از کتاب کشتن مرغ مینا میخوانیم:

خیلی ساده نوشته بود کشتن یک آدم چلاق، چه ایستاده، چه نشسته و چه در حال فرار، گناه است. مرگ تام را به کشتار بی‌دلیل مرغ‌های آوازه‌خوان به وسیله‌ی شکارچیان و بچه‌ها تشبیه کرده بود.

 

ادم از پیش میدونه که شکست میخوره و با این همه شروع میکنه، اعم از اینکه موفق بشه یا نه، نتیجه هر چه باشه تلاش میکنه و جلو میره. احتمال برد خیلی کمه، اما گاهی هم آدم میبره، خانم دوبز با جثه ی کوچک چهل و چهار کیلوییش برنده شد. چیزی که میخواست به دست اورد. وقتی مرد به هیچ چیز و به هیچ کس وابستگی نداشت. او شجاع ترین آدمی بود که می شناختم.

 

هیچ‌کس باسواد به دنیا نمیاد. والتر هوش و استعدادش کم نیست. اگه بعضی وقت‌ها عقب میفته، واسه اینه که باید تو مزرعه بمونه و به پدرش کمک کنه. اگه نه، همه‌چیزش خوبه. نه جیم، فکر می‌کنم فقط یک‌جور مردم وجود داره: مردم.

 

وقتی یه بچه چیزی ازت می‌پرسه، محض رضای خدا جواب سربالا بهش نده. صاف و ساده مطلب را براش توضیح بده. بچه‌ها بچه‌اند، اما اگه بهشون راست نگید زودتر از بزرگ‌ها متوجه میشن و جواب سربالا بدتر گیجشون میکنه.

 

اسکاوت، تو اگه بتونی قبل از هر چیز یک فن کوچولو را یاد بگیری، خیلی آسون می‌تونی با همه جور آدمی کنار بیایی. اگه بخوای با کسی تفاهم داشته باشی، باید یاد بگیری به همه چیز از نقطه نظر او نگاه کنی.