جزیره ی شاتر

«جزیره شاتر» یکی از رمان های شاهکار ادبیات معمایی در چند سال اخیر است که توسط دنیس لیهان نوشته شده و برای اولین بار در سال 2003 منتشر شده است. دنیس لیهان با نوشتن این رمان سعی داشته است دین خود به ژانر گوتیک و داستان های عامه پسند و هیجانی را ادا کند و در این راه، شاهکاری پر فراز و نشیب و نفس گیر خلق کرده است.

نویسنده شخصا رمان جزیرۀ شاتر را ترکیبی خاص از آثار خواهران برونته و فیلم «حملۀ بدن ربایان» «Invasion of the Body Snatchers 1956» دانسته است. از روی این رمان خواندنی، فیلمی سینمایی با نامی مشابه توسط کارگردان مشهور هالیوودی مارتین اسکورسیزی و با بازی لئوناردو دی کاپریو ساخته شده و در سال 2010 منتشر شده است. بسیاری از منتقدان این فیلم را جزوه 10 فیلم برتر سال 2010 می دانند.

ایدۀ نوشتن رمان جزیرۀ شاتر طی ویزیتی که از بیمارستان لانگ آیلند (جزیرۀ آیلند) واقع در بوستون در طی کولاک بی سابقۀ سال 1978 آمریکا، به ذهن دنیس لیهان رسیده است.

خلاصه داستان کتاب جزیره شارتز

کتاب جزیرۀ شاتر روایتی سرد و تاریک از سفر دو پلیس آمریکایی به جزیرۀ شاتر و بیمارستان اشکلیف، بیمارستان مجرمان روانی است. «ادوارد تدی دنیلز» با نام مخفف «تدی» و همکار جدید او، «چاک آوله»، این دو فرد مشغول تحقیق در مورد فرار مجرمی خطرناک و مریض به نام «ریچل سولاندو» هستند؛ زنی که به دلیل غرق کردن هر سه فرزند خود، در بیمارستان اشکلیف بستری بوده است.

تدی و چاک پس از بررسی کردن اتاق ریچل، رمزی سرّی را کشف می کنند که موفق به رمزگشایی آن می شوند. این رمز خبر از وجود بیمار 67ام می دهد؛ در صورتی که بیمارستان اشکلیف فقط 66 بیمار دارد! در این حین، خواننده از قصد اصلی و تاریک تدی برای اومدن به جزیرۀ شاتر نیز با خبر می شود: گرفتن انتقام قتل همسر خود که دو سال پیش توسط یکی از بستری شده در بیمارستان اشکلیف، به نام «اَندرو لِیدیس» صورت گرفته است.

از این نقطه، ضرباهنگ پیشرویِ رمان بسیار تند می شود و با خاطرات تدی از جنگ جهانی و شروع طوفانی در جزیرۀ شاتر ادغام می شود. پس از اتمام طوفان، تدی و چاک در ادامۀ تحقیقات خود، متوجه وجود بخشی ترسناک در بیمارستان اشکلیف به نام بخش c می شوند. در این بخش، تدی متوجه می شود که گویا دولت بر روی بیماران آزمایش های عجیب و غریبی انجام می دهد.

کمی بعد، چاک برای کاری از تدی برای مدت کمی جدا می شود و دقیقا در همین زمان، سر و کلۀ بیماری به نام «جورج» پیدا می شود و خبری هولناک و شوکه کننده را به تدی می دهد؛ اینکه همۀ داستان های پیش آمده در واقع نوعی بازی است که برای گیر انداختن تدی طراحی شده است! اما ادامۀ رمان چگونه پیش می رود؟ آیا واقعا همه چیز یک بازی و توهم بوده است یا شواهد تدی را به اشتباه انداخته اند؟ فقط با خوندن این داستان تا آخرین صفحۀ آن است که تمامی حقایق بر ملا می شود و خواننده تا مدت ها در شوکی ناگهانی فرو می رود.

دنیس ایهان در این رمان، دست به خلق فضایی کافکایی و گوتیک زده است. جزیرۀ شاتر در واقع علاوه بر یک مکان تخیلی، نمایانگرِ یک فضای روانشناختی است که نام آن حاکی از آن است: شاتر به معنی دهانه و دریچه دوربین است که اجازۀ ورود نور به آن را نمی دهد و جزیرۀ شاتر، به معنی جزیره ای است که هیچ نور حقیقتی به آن تابیده نمی شود.

لیهان خواننده را به سفری نفس گیر درون ذهنیات بیماران روانی می برد و با بیان روایتی بی نظیر، خواننده را در تعلیقی دائمی فرو می برد. شخصیت تدی در این داستان به معنای واقعی کلمه تنهاست و در تنهایی خود، تنها با داشتن شمعی در دست، در درون چاه بسیار عمیق و تو در توی افکار خود، به دنبال حقیقت ماجراها می گردد.

دنیس لیهان نویسنده کتاب جزیره شارتر

دنیس لیهان از جمله نویسندگان پرکار و خوش سابقۀ آمریکا است که تاکنون بیش از 12 رمان نوشته است. از میان رمان های او و به غیر از رمان جزیرۀ شاتر، 3 رمان دیگر او نیز به فیلم های سینمایی بسیار موفقی تبدیل شده اند: رودخانه میستیک با بازی کلینت ایستوود، زندگی در شب و رفته عزیزم، رفته به کارگردانی بِن افلک.

او در زمینۀ کارگردانی و فیلمنامه نویسی نیز تجربه های فراوانی دارد و زمانی، در تیم فیلمنامه نویسیِ سریال مشهور The wire حضور داشته است. از جمله دیگر آثار ترجمه شده از دنیس لیهان می توان به رمان های «وقتی عاشق شدیم» و «زندگی در شب» اشاره کرد.

رمان جزیرۀ شاتر را کوروش سلیم زاده به فارسی ترجمه کرده و نشر چشمه آن را منتشر کرده است. این مترجم خوش ذوق، ترجمۀ آثار دیگری مانند کتاب های «تو این فکرم که تمومش کنم» اثر ایان رید و «مستاجر» اثر رولان توپور را نیز، در کارنامه دارد.

جملاتی زیبا از کتاب جزیره شارتر

تاریخ پر است از نمونه هایی از این دست که هر وقت در جایی از دنیا کسانی سعی کرده اند جامعه ای را نه براساس تجربه و واقعیت بلکه براساس شکل خاصی از اصول اخلاقی که از یک کتاب گرفته شده و این تصورِ غریب که انسان در ذات و سرشت خود نیک است برپا کنند، نتیجه همیشه برپایی کاخ های بلورینی بوده که در نهایت بر سر سازندگانش و مردمی که قرار بوده در آن خوشبخت باشند فرو ریخته و دست آخر کار یا به اردوگاه های مرگ کشیده یا نسل کشی یا گرسنگی.

اگه کسانی که در موضع قدرت قرار دارن به دلیلی روی تو برچسب دیوونگی بزنن، در این صورت هر عملی که در جهت رد این ادعا از تو سر بزنه، عملاً در چارچوب رفتار یه دیوونه قرار می گیره. اعتراض عقلانی و منطقی تو به حساب انکار و ناتوانی در پذیرش موقعیتت گذاشته می شه و دلواپسی های موجه و مستدل تو هم به حساب پارانویا. روی غریزۀ زنده موندن هم برچسب ساز و کار دفاعی می زنن. در این وضعیت هیچ بُردی وجود نداره. مثل این می مونه که حکم اعدام کسی رو صادر کرده باشن.