جان کلام

«جان کلام» یکی از مشهورترین آثار گراهام گرین است که در سال 1948 منتشر شد. این رمان یکی از پرفروش ترین رمان های گراهام گرین است که در همان زمان انتشار، فقط در کشور انگلستان به فروش بالای 300 هزار نسخه رسید. سایت معتبر مدرن لایبرری در سال 1998 این رمان را در جایگاه 40 ام صد رمان برتر انگلیسی زبان قرن بیستم قرار داد و در سال 2005 نیز، مجلۀ تایمز این رمان را در لیست صد رمان برتر انگلیسی زبان از سال 1923 به بعد رتبه بندی کرد.

گراهام گرین یکی از بهترین نویسندگان انگلیسی قرن بیستم بود. او به دلیل رمان های کاتولیکی و جنایی و هیجان انگیز خود، شهرت بسیاری کسب کرده بود. گرین طی 67 سال نویسندگی و نوشتن بیش از 25 رمان، در خلال داستان های جذاب و نفس گیرش، از بسیاری از معضلات اخلاقی و سیاسی دنیای مدرن سخن گفته است. او در سال های 1966 و 1967 در لیست کوتاه نامزدهای دریافت جایزۀ نوبل ادبیات قرار گرفت و در سال 1968 نیز موفق به دریافت جایزۀ شکسپیر شده است.

بسیاری از آثار گراهام گرین طی سال های مختلف توسط صنعت سینما مورد اقتباس قرار گرفته است و فیلم های سینمایی همچون «جانِ کلام»، «وزارت ترس» و «صخره برایتون» از آن ها ساخته شده است؛ تا سال 2010 تخمین زده شده است که بیش از 66 فیلم از آثار گراهام گرین اقتباس و ساخته شده است!

گراهام گرین به شخصه آثار خود را به دو دستۀ سرگرم کننده و رمان ها تقسیم کرده بود. آثاری مانند وزارت ترس را در دستۀ سرگرم کننده قرار می داد و رمان هایی مانند «قدرت و افتخار» و «جانِ کلام» را رمان می نامید. آثار سرگرم کننده گرین در ژانر جنایی-معمایی و هیجان انگیز قرار می گرفت و رمان های او، محتوای اغلب درونکاوانه و فلسفی و انتقادی داشته است. این نکته لازم به ذکر است که آثار سرگرم کننده او نیز در بسیاری از قسمت ها، با مضامین زیبایی فکری و فلسفی تلفیق شده اند و گاهی حتی مرز آثار سرگرم کننده و رمان او قابل تشخیص نمی باشد.

کتاب جان کلام روایتی است از بحرانی اخلاقی که زندگی هنری «اسکوبی»، سرگرد و معاون کمیسر شهر را زیر و رو می کند. اسکوبی جایی در غرب کرانه آفریقا زندگی می کند و مسئول برقراری امنیت در زمان جنگ است. همسر او، «لوییز»، زنی منزوی و ناخوش است که علاقۀ زیادی به ادبیات و شعر دارد اما نمی تواند هیچ دوستی پیدا کند.

اسکوبی خود را در قبال همسرش مسئول می داند اما احساس دوست داشتنی نسبت به او ندارد. تنها دختر آن ها، «کاترین»، چندین سال پیش در انگلستان تلف شده است اما، هم اسکوبی و هم لوییز از مسیحیان کاتولیک معتقد هستند و این امر به آن ها در ادامه دادن به زندگی کمک می کند. اسکوبی فردی درست کار و با ایمانی است که دیگران قدر او را نمی دانند و علارغم همه تلاش هایش، حتی به عنوان جانشین کمیسر نیز منسوب نمی شود. اما اسکوبی با اعتقادی راسخ به کار و خدمت به سرزمینش چسبیده است.

این روند دیری نخواهد پایید. بنا بر اتفاقاتی که قرار است در رمان برای اسکوبی بیفتد، او دچار تغییر و تحولی ریشه دار شده و تناقضاتی در ذهنش ایجاد می شود که زندگی او را کاملا تغییر می دهد. در رمان فلسفی جان کلام، ما از تقابل و تفاوت عشق و ترحم، جنگ و مصائب آن، تنهایی انسان مدرن و تناقضات اخلاقی و دینی خواهیم خواند. گراهام گرین در این رمان با زاویه دیدی منحصر به فرد به موضوعات فلسفی و تحلیلی نور تابانده و آن ها را از نقطه نظر خود به مخاطب ارائه می کند.

کتاب جان کلام توسط پرتو اشراق ترجمه و در نشر نیلوفر به چاپ رسیده است. ترجمۀ آثاری همچون «بر باد رفته» از مارگارت میچل و «رنج روح» از ایروینگ استون، از نمونه آثار ترجمه شده توسط پرتو اشراق می باشد.

در بخش هایی از کتاب جان کلام می خوانیم:

"فصل باران تمام شده بود و زمین بخار می کرد. پشه ها چون توده ابر همه جا می چرخیدند. بیمارستان پر از بیماران مالاریایی بود. کمی دورتر، در راستای ساحل مردم از مالاریای بدخیم می مردند، با این وجود برای مدتی کوتاه نشانه های آرامش نیز آشکار می شد. اکنون که صدای ضربه های باران بر سقف های حلبی به گوش نمی رسید، جهان گویی آرام شده بود. در شهر رایحه غلیظ گل ها به مشام می رسید، و بوی باغ وحش را که از راهروهای اداره پلیس احساس می شد، ملایم می کرد."

 

"آن صورتي كه رغبت او را بر می انگيخت صورتی بود كه هيچكس بخاطر آن از راه بدر نمی شود، صورتی بود كه هيچ نگاه پنهانی را به خود نمی كشد. صورتی بود كه لاجرم به بي رغبتی و انزجار های مردمان عادت می كرد. برای اين ها همان اندازه ابراز ترحم می شود كه اظهار عشق و اين رنج جانكاهی است كه همه كس آن را درك نمی كنند."

 

"بعضی آدمها باعث می شوند که خنده شما کمی بلندتر، لبخندتان کمی درخشان تر، و زندگی تان کمی بهتر شود. سعی کنید یکی از این آدمها باشید."

 

"بعضی مي گويند شهامت محكومينی كه با پای خود به سكوی اعدام می روند زياد است. بعضی اوقات هم روبرو شدن با بدبختی دائمی يك انسان ديگر همان اندازه شهامت می خواهد."

 

"در هرگونه روابط بشری ناگزير رنجی و دردی وجود دارد- رنجی كه تحمل می شود و رنجی كه تحميل می گردد- چه احمق است آنكه از تنهايی می گريزد."

 

"ناامیدی بهایی بود که آدمی برای هدفی غیرقابل دسترس می پرداخت. می گویند این کار گناهی نابخشودنی است، اما گناهی است که آدم های پست یا خبیث هرگز آن را مرتکب نمی شوند."