تبر

رمان «تبر» یکی از آثار مشهور دانلد ای وست لیک است که در سال 1998 منتشر شد. نام اصلی این رمان «The Ax» است که به گفتۀ مترجم، این نام ایهام دارد و در فارسی نمی توان ایهام آن را به خوبی منتقل کرد اما می توان آن را به تبر، اخراج، تعدیل نیرو و کاهش هزینه ها ترجمه کرد. دانلد ای وست لیک نویسنده ای آمریکایی بود که طی شصت سال نویسندگی، بیش از 100 اثر داستانی و غیرداستانی خلق کرده است.

او تا زمان حیاتش، موفق به دریافت سه جایزۀ ادگار آلن پو شده بود و انجمن نویسندگان معمایی آمریکا، به او لقب «استاد بزرگ» که بزرگترین افتخار این انجمن معتبر است، را داده بودند. او علاوه بر نوشتن رمان به نام اصلی خود، تحت اسامی مستعاری همچون «ریچارد استارک» نیز آثاری را چاپ کرده بود.

از نوشته های او تعداد بالایی آثار سینمایی اقتباس و ساخته شده است، مانند فیلم های «Payback» و «The Outfit». از رمان تبر نیز فیلمی سینمایی در سال 2005 و به همین نام ساخته شده است. مایکل واین رِب، نویسنده و روزنامه نگار امریکایی، معتقد است که تارانتینو برای ساخت فیلم معروف «سگ های انباری» گوشه چشمی به رمان تبر داشته است و نوشته های وست لیک، بر نویسندگان بزرگی همچون استیون کینگ تأثیر بسیاری داشته است.

وست لیک را استاد چیره دست داستان های جنایی و معمایی دانسته اند. تخصص او به خصوص در زیر ژانر «کلاهبرداری کمیک» بود. کلاهبرداری کمیک یکی از زیرشاخه های ژانر جنایی و معمایی است که در آن، تمرکز اصلی داستان بر روی جرم های شخصیت اصلی داستان است و تحقیقات پلیس و سعی و تلاش کارآگاهان، اتفاقات فرعی داستان را شکل می دهند.

در این نوع داستان جرم، به ویژه سرقت، با نوع آوری ها و ماجراجویی های شخصیت اصلی انجام می شود و معمولا معیار های کمدی و کمیک، چاشنی اعمال قهرمان اصلی داستان است. اما از طرفی، رمان تبر از جمله آثار جنایی و معمایی وست لیک است که بیشتر به سمت نوشته های جدی و فلسفی تمایل دارد. این رمان را بسیاری از منتقدان از جمله بهترین و عمیق ترین نوشته های وست لیک می دانند.

خلاصه داستان کتاب تبر

تبر داستانی است از «برک دِوور»، شخصیت اصلی رمان. شرایط اقتصادی و معضلات مربوط به یافتن شغل و… زندگی را برای دوور و خانواده اش بسیار سخت و غیر قابل تحمل کرده است. او به بهانۀ تعدیل نیرو، کار خود را در کارخانه کاغذسازی از دست می دهد. دوور هرچقدر هم سعی می کند نمی تواند شغلی پیدا کند و مدام به رقیب های خود در تصاحب موقعیت های شغلی می بازد. برای دِوور «هدف، وسیله را توجیه می کند» بنابراین، تصمیم می گیرد که دونه دونه رقیب های خود را حذف کند…

خط داستانی کتاب ساده است و روندی است از تبدیل شخصیتی ساده و عادی به قاتلی با قلب سنگ. چیزی که رمان تبر را منحصر به فرد می کند، سادگیِ بیش از حد آن و چیره دستی نویسنده بر بازنمایی هرچه واقع گرایانه تر معضلات مردم عادی در نظام سرمایه داری می باشد. در واقع وست لیک روایت گر داستانی از دل جامعۀ آمریکاست.

در این داستان، بیان موشکفانۀ واقعیت در روایتی معمایی و جنایی، به مراتب ترسناک تر و هولناک تر از داستان های فانتزی و خیالی جلوه می کند. برک دوور و دنیای او منطقی و غیراحساسی است. در این رمان خبری از جنایت بر سر احساسات انسانی و تمایلات عجیب و غریب نیست! بلکه همه چیز حساب شده و منطقی به نظر می رسد؛ و این موضوع به خودی خود بسیار وهم انگیز است.

د. کیت مانو، رمان نویس آمریکایی، شخصیت «برک دِوور» را نمونه ای از انسان آمریکایی معاصر می داند و او را در کنار شخصیت های بسیار بزرگ ادبیات داستانی معاصر آمریکا مانند «هولدن کالفیلد» از رمان ناطور دشت قرار می دهد. حتی نام برک دِوور (Devore) یادآور کلمه (Devour) به معنی بلعیدن و نابودکردن است. به راستی که برک دوور شخصی عصیان زده علیه نظام ریشه دار و فاسد سرمایه داری است که قصد نابودی آن را، حداقل در حد توان خود دارد.

از جمله دیگر آثار دانلد ای وست لیک می توان به رمان های زمرد نحس با ترجمۀ محمد عباس آبادی و «حق نگه دارِ ابلهان» با ترجمۀ محسن موحدی زاد اشاره کرد که هر دو اثر توسط نشر نیلوفر به چاپ رسیده است.

محمد حیاتی، مترجم کتاب حاضر، از جمله مترجمان خوب و جوان ایرانی است که ترجمۀ آثاری همچون «آنت ورپ» نوشتۀ روبرتو بولانیو و «خورشید همچنان می دمد» نوشتۀ ارنست همینگوی را در کارنامه دارد.

جملاتی زیبا از کتاب تبر

"راستش تا به حال آدم نکشته ام، مرتکب قتل نشده ام، جان کسی را نگرفته ام. عجیب این که، یک جورهایی، به خودم می گویم کاش دربارۀ این موضوع با پدرم حرف می زدم، چون او تجربه اش را داشت، چیزی که توی دنیای تجارت بهش می گوییم سابقه در حوزۀ تخصصی؛ توی جنگ جهانی دوم سرباز پیاده نظام بوده."

"کارت به منطقه ای تاریخی اشاره می کند، توی اسکاتلند کوهستانی. تا اواخر قرن هجده، عمدۀ ساکنین این منطقه، کشاورزهای اجازه نشین بودند، خانواده های کوچکی توی کلبه های سنگی کوچک که از راه کشاورزی پول بخور نمیری در می آوردند و اجارۀ کمی هم به ارباب می دادند. بعد هم ارباب -یا هر کسی که آن موقع حسابدار ارباب بود- فهمید اگر کل آدم های روی زمین را با گوسفند عوض کند، پول بیشتری به جیب می زند. حدودا هفتاد سال بعد توی اسکاتلند کوهستانی اتفاقی افتاده که بعدها اسم اش را گذاشتند پاکسازی، که طی آن خانواده ها و قبیله ها و روستاها و همه چیز را از زمین پاکسازی کردند، زمینی که بعد سپردند دست گوسفند ها. کشاورزانِ مستاجر، نسل اندر نسل آن جا زندگی کرده بودند، خانه ها و انبارها و اصطبل ها را خودشان ساخته بودند، روی زمین ها کار کرده بودند؛ ولی مال آن ها نبود. غیرِ آن ها کسی آن جا زندگی نکرده بود، ولی متعلق به آن ها نبود، پس چه کاری از دستشان بر می آمد؟ گذاشتند رفتند، بی میل و رغبت."