تا زمانی که

کتاب «تا زمانی که» مجموعه ای از هجده داستان کوتاه به قلم نویسندۀ برجسته آلمانی و برنده جایزه نوبل ادبیات هاینریش بُل می باشد؛ که به همت و ترجمۀ آقای کامران جمالی در یک جلد گردآوری شده اند. در ابتدای کتاب مقدمه ای به قلم مترجم و درباره داستان های کوتاه آلمانی نگاشته شده است که برای آشنایی خوانندگان با این نوع نوشته ها و آمادگی ذهنی هرچه بیشتر مخاطبان برای درک داستان های مجموعه، بسیار کاربردی و مفید می باشد.

در بخش انتهایی کتاب نیز دو مقاله به قلم مترجم و گردآورنده کتاب، آقای جمالی، وجود دارد. یکی از این مقالات «درباره رمان» نام دارد که نقدی بر مفهوم رمان مدرن یا رمان روز است؛ و دیگری «نقدی بر جنگ و صلح» یا «کوششی در جهت نزدیکی» نام دارد که درباره شاهکار لئون تالستوی و به منظور بررسی زمان در خلق این رمان، نگاشته شده است.

هاینریش بل (۱۹۸۵-۱۹۱۷)، نویسنده مطرح آلمانی و برنده جوایز ادبی متعدد است. بیشتر آثار بل به جنگ و آثار پس از آن می پردازد. او در سال ۱۹۴۷ اولین داستان های خود را به چاپ رسانید و با چاپ داستان قطار به موقع رسید در سال ۱۹۴۹ به شهرت رسید. بل در سال ۱۹۷۲ توانست به عنوان دومین آلمانی، بعد از توماس مان، جایزه ادبی نوبل را از آن خود کند.

داستان های کوتاه گردآوری شده در این کتاب، شامل سه مجموعه داستان کوتاه اصلی می باشند که پیش از این، هر کدام به طور مستقل و به صورت یک کتاب مجزا توسط نویسنده، آقای بل، منتشر شده اند. این داستان ها عبارتند از : هشت داستان کوتاه از مجموعه «بیگانه وقتی رسیدی به اسپا…»، نُه داستان کوتاه از مجموعه داستان های طنز آمیز «فقط نه به مناسبت کریسمس» و یک داستان کوتاه از کتاب «داستان های دیگری از بل».

آنچه که در کتاب «تا زمانی که» اهمیت دارد، رعایت ترتیب قرار گرفتن داستان ها بر اساس سیر تاریخی نگاشته شدن آن ها توسط هاینریش بل می باشد. به طوری که داستان ها از جنگ جهانی اول شروع شده و به دوران معاصر در آلمان می رسند. اغلب داستان های کوتاه گرد آمده در این کتاب، جزو داستان های مشهور نویسنده اند و دارای اهمیت بسیار ویژه ای می باشند. اما جمع آوری تمام آن ها در یک کتاب، با این سبک و سیاق، برای اولین بار توسط آقای جمالی انجام شده است. این کتاب بسیار تاثیر گذار است و جایگاه بل را به عنوان یکی از نویسندگان مطرح قرن بیستم تایید کرده؛ و تجربه ای متفاوت را برای خوانندگان خواهد ساخت.

داستان کوتاه «بیگانه وقتی رسیدی به اسپا…» داستان سربازی در جنگ جهانی دوم را روایت می کند که به شدت مجروح شده و برای مداوا به بیمارستان صحرایی موقت منتقل می شود که قبلا مدرسۀ او بوده است. راوی داستان به آرامی و با توجه به جزئیات متوجه می شود که کجاست. در پایان داستان و در اتاق هنر، او چیزی می بیند که شک اش را به یقین مبدل می کند؛ او دست خط خودش را با گچ روی تخته سیاه می بیند که سه ماه قبل نوشته بود: بیگانه وقتی رسیدی به اسپا… این یکی از مشهور ترین آثار بل در سبک «ادبیات آوار» است که جنبشی ادبی مربوط به آلمان پس از جنگ جهانی دوم می باشد.

داستان کوتاه بسیار با اهمیت دیگر این کتاب، «فقط نه به مناسبت کریسمس» نام دارد که اولین داستان طنز نویسنده است و ماجرای واقعه ای منحصر به فرد را روایت می کند. داستان زمانی اتفاق می افتد که برای اهالی منطقه ای، شب کریسمس هر شب تکرار می شود که حواشی به دنبال دارد. این داستان کوتاه برای اولین بار به صورت نمایش رادیویی اجرا و با مخالفت نازی ها متوقف شد.

هاینریش بل نویسنده ای دورن نگر و انسان گرا است. او در داستان هایش لحنی سر راست و مستقیم دارد. از آنجا که بل خود در دوران جنگ جهانی دوم زندگی و حتی مدتی به عنوان سرباز خدمت کرده است، داستان هایش برخاسته از نوعی تجربه دست اول و شخصی می باشند. این همه باعث شده که عنصری قهرمانانه و حتی میهن پرستانه در داستان های این نویسنده وجود داشته باشد.

از ویژگی های سبک هاینریش بل این است که، با وجود تنوع مضامین و محتوا در آثارش، الگو های تکرار شونده خاصی در آن ها دیده میشود. بسیاری از رمان ها و داستان های این نویسنده، زندگی شخصی و خصوصی را توصیف می کنند که کاراکتر ها در حال تلاش برای حفظ خود در برابر جنگ، تروریسم، شکاف های سیاسی، و رویداد های اقتصادی و اجتماعی هستند.

در برخی از کتاب های بل، شخصیت هایی وجود دارند که فردگرایان سر سخت و مخالفان عملکرد دولت یا نهاد های عمومی هستند. بل به دلیل تجربیاتش در طول جنگ جهانی دوم، یک صلح طلب فداکار بود. تمام نوشته ها و رمان های او در طول سال های پس از جنگ مربوط به جنگ و با این آرزو بود که این جنگ ها دیگر هرگز تکرار نشوند.

آثار هاینریش بُل به بیش از ۳۰ زبان ترجمه شده است و او همچنان یکی از پر خواننده ترین نویسندگان آلمانی است. بهترین و شناخته شده آثار او «بیلیارد در ساعت نه و نیم» ، «و حتی یک کلمه هم نگفت»، «نان سال های جوانی»، «عقاید یک دلقک»، «سیمای زنی در میان جمع» و «آبروی از دست رفته کاترینا بلوم» هستند.

کامران جمالی شاعر، نویسنده و مترجم ادبیات آلمانی و عضو کانون نویسندگان بود. آقای جمالی آثار ترجمه مهمی را در کارنامه ادبی خود دارد که می توان در میان آنها ترجمه «قرن من» نوشتۀ گونتر گراس، «انسان نیک سچوان» نوشتۀ برتولت برشت، «بازگشت گام به گام هلر به زادگاه» نوشتۀ ولفگانگ بیتنر و «از وقتی که جنگ درگرفت تا وقتی که جنگ تمام شد» نوشتۀ هاینریش بل را نام برد.

در بخش هایی از کتاب «تا زمانی که» می خوانیم:

"هنگامی که در بندر ایستاده و سرگرم تماشای کاکائی ها بودم، چهرۀ اندوهگین من نظر پاسبانی را که در آن حوالی گشت داشت، جلب کرد. من در آنجا محو پرواز پرندگانی بودم که برای یافتن طعمه بیهوده با شتاب تمام به سوی آسمان اوج می گرفتند و سپس با همال سرعت فرود می آمدند. بندر به صورتی مخروبه در آمده بود. رنگ آب به سبزی می زد و سطح آن را لایه ای از روغن کثیف پوشانده بود که در آن هرگونه آشغالی شناور بود. در بندر کشتی ای دیده نمی شد، بالابرها زنگ زده و انبار های کالا از بین رفته بودند. به نظر می رسید که حتی موش های صحرائی هم بنا های دود زدۀ اسکله را ترک گفته اند. همه جا ساکت بود. سال ها بود که ارتباط با خارج قطع شده بود."

 

"دانستن مطلب زیر درباره بل خالی از فایده نیست: بنابر آماری که در سال های آخر دهه هفتاد در آلمان انتشار یافت، بل از لحاظ نفوذ معنوی و اندیشه سازانه در میان شهروندان آلمان فدرال نفر چهارم! بود. بل این موقعیت را تا هنگام مرگ (۱۹۸۵) حفظ کرد . «از چنین شهرت و اعتباری حتی توماس مان برخوردار نبود»."

 

"اگر از من سوال کنند که شغلت چیست دستپاچه می شوم؛ منی که در هر زمینه به عنوان فردی با اعتماد به نفس می شناسند، سرخ می کند، به تته پته می اندازد. به آدم هائی که می توانند بگویند معمارم حسودیم می شود. به سادگی عناوین آرایشگر، حسابدار، نویسنده و گوینده رشک می برم چون این مشاغل خود گویای خودند و توضیح بیشتری لازم ندارند. اما من مجبورم به چنین سئوالی این پاسخ را بدهم: خندنده ام. چنین عنوانی ملزوم آن است که من در جواب سئوال دوم: «از این راه زندگی می کنین؟» حقیقت را بگویم که: «بله» واقعاً من از این راه زند گی می کنم و خوب زند گی می کنم، چون خندیدن من _به زبان تجاری بگویم_ خریدار دارد. من یک خندندۀ خوب و فرهیخته ام، هیچ کس مثل من نمی خندد. هیچ کس تا این حد به ظرائف این هنر وارد نیست."