اگر از نو شروع کنیم

«اگر از نو شروع کنیم» یک نمایشنامه اجتماعی و فلسفی با مضمون عشق و سفر در زمان، به قلم نویسنده رمان، نمایشنامه نویس و فیلمنامه نویس معاصر فرانسوی-بلژیکی،اریک امانوئل اشمیت می باشد. این کتاب که هفتمین اثر نمایشی از این نویسنده پرکار می باشد، به صورت پیوسته نوشته شده است و در یک پرده اجرا می شود. اشمیت این اثر نمایشی را در سال ۲۰۱۴ نگاشت و برای نخستین بار در همان سال آن را منتشر و روانه بازار کرد.

این نمایشنامه بلافاصله پس از انتشار مورد توجه عموم خوانندگان، منتقدان و کارگردان های تئاتر در سرتاسر جهان قرار گرفت، به زبان های مختلف ترجمه شد و اجراهای بسیاری از آن روی صحنه رفت. مترجم سرشناس کشورمان شهلا حائری، دست به ترجمه این اثر زده و نشر قطره آن را منتشر کرده است. چندین اجرا از این نمایشنامه  در ایران در سالن های نمایش به روی صحنه رفته و نظر مخاطبان بسیاری را جلب کرده است.

داستان کتاب اگر از نو شروع کنیم بر دو مفهوم کلیدی عشق و گذر عمر تاکید دارد. این نمایشنامه درباره مردی ۶۵ ساله به نام «الکساندر» است که به طور تصادفی در زمان سفر می کند و در تقابل با گذشته خود، در دوراهی بزرگی قرار می گیرد. او که در نسخه ۶۵ ساله اش، مردی متمول و کامل است که به همه چیز هایی که در زندگی آرزو داشته، اعم از شغل و مادیات رسیده، در بازگشت به دوران جوانی اش، باید تصمیمات سختی بگیرد.

او باید تصمیم بگیرد که آیا مایل است چیز هایی را در زندگی گذشته اش عوض کند یا اجازه بدهد که حوادث همچون قبل روال عادی خود را طی کنند و سرنوشت دوران پیری او را رقم بزنند؟ او با این تردید دست و پنجه نرم می کند که ممکن است کوچکترین تغییر در دنیای گذشته، آینده مطلوب پیری او را دستخوش تغییرات بزرگی کند.

ماجرای این نمایشنامه از آن جایی آغاز می شود که الکساندر به خانه قدیمی که چهل سال قبل در آن می زیسته وارد می شود؛ خانه ای که تقریبا رو به ویرانی است. ناگهان با سقوط ساعت دیواری بر روی زمین، او خود را در همان خانه و در مقابل نسخه بیست و پنج ساله خودش به نام «ساشا» (صورت خودمانی نام الکساندر) می بیند، در حالیکه تمام اقوام نزدیک و معشوقه های جوانی اش نیز زنده اند و حضور دارند.

اریک امانوئل اشمیت که استاد بکار بردن مفاهیم عمیق فلسفی در آثارش است؛ و این بار دست روی مفهوم خاص «زمان» گذاشته است که از عجیب ترین، مرموز ترین و جذاب ترین موضوعات در عمر تاریخ بشر می باشد. مضمون اصلی نمایشنامه اگر از نو شروع کنیم، تقدیرگرایی و بازگشت به گذشته است. اشمیت در این نمایشنامه از یک وضعیت عادی و یک برش از زندگی افراد معمولی، یک موقعیت استثنایی ساخته؛ و با استادی، داستانی را روایت می‌ کند که سرشار از آموزه های اخلاقی و درس زندگی است.

اشمیت یک راوی عالی داستان است. زبان مدرن و امروزی، لحن عامیانه و پرهیز از پیچیدگی های نا به جا، خواندن این کتاب را برای هر مخاطبی با هر سطحی از دانش ساده کرده و فهم آن را امکان پذیر ساخته است. او قدرت فوق العاده خود را در دیالوگ نویسی های پر معنا و پیش کشیدن بحث های فلسفی در قالب کلمات ساده، به رخ کشیده و اثری تاثیر گذار آفریده است. مطالعه این کتاب بدون شک تجربه ای لذت بخش و آموزنده را برای تمام افراد رقم خواهد زد.

اریک امانوئل اشمیت در سال ۱۹۸۷ مدرک دکترای فلسفه را از دانشگاه سوربن دریافت کرد و پس از آن، مدتی به تدریس در دانشگاه پرداخت. او در همین حین به عشق دیرین خود نویسندگی نیز می پرداخت و آثاری خلق کرد. اریک نخستین نمایش‌ نامه خود را در سن یازده سالگی نوشت، اما در ۱۶ سالگی با کارگردانی و اجرای آثاری که خود نوشته بود، عملا وارد حرفه نویسندگی شد.

اولین نمایشنامه اشمیت با عنوان «شب والونی» در سال ۱۹۹۱ منتشر شد. دومین نمایشنامه او «ملاقات کننده» نام داشت که در سال ۱۹۹۳ چاپ شد و موفقیت بالایی را به دنبال داشت. او تا کنون آثار بسیار زیادی خلق کرده است که حدودا به ۴۳ زبان برگردانده شده اند. آثار نمایشی او نیز در بیش از ۵۳ کشور مختلف جهان اجراهای روی صحنه داشته اند.

اشمیت تاکنون جوایز و افتخارات بی‌ شماری کسب کرده است. از جمله می توان به دریافت جایزه بزرگ تئاتر از آکادمی فرانسه در سال ۲۰۰۰، کسب جایزه بزرگ تماشاگران از لایپزیگ در سال ۲۰۰۴، دریافت جایزه آکادمی بالزاک در سال ۱۹۹۸، و جایزه تئاتر شهر (کلن، آلمان)، اشاره نمود. از آثار مهم این نویسنده می توان به عناوین زیر اشاره کرد:

نمایش‌ نامه‌ های «ملاقات‌ کننده»، «خرده جنایت‌ های زناشویی»، «نوای اسرار آمیز»، «عشق‌ لرزه»، «مهمان‌ سرای دو دنیا»، «مهمان ناخوانده». و داستان‌ ها و رمان‌ های «گل‌ های معرفت (مجموعه‌ سه داستان کوتاه «میلارپا»، «ابراهیم آقا و گل‌ های قرآن» و «اسکار و بانوی گلی‌ پوش»)»، «انجیل‌ های من»، «زمانی که یک اثر هنری بودم»، «اولیس از بغداد»، «سومو کاری که نمی‌ توانست تنومند شود»، «پرنس پا برهنه و داستان‌ های دیگر»، «یک روز قشنگ بارانی»، «زن در آینه»، «فرضیه‌ های جایگزین» و «ده فرزند نداشته بانو مینگ»

کتاب اگر از نو شروع کنیم را شهلا حائری به فارسی برگردانده است. او پیش از این، آثار دیگری از این نویسنده را نیز به فارسی ترجمه کرده بود؛ از جمله: «اسباب خوشبختی»، «خرده جنایت‌ های زن و شوهری»، «خیانت انیشتین»، «عشق لرزه»، «فریدریک یا تئاتر بلوار»، «مهمانسرای دو دنیا»، «نوای اسرار آمیز» و «یک روز قشنگ بارانی».  همچنین کتاب های «ابریشم» اثر الساندرو باریکو، «گیرنده شناخته نشد» اثر کاترین کرسمن تیلور و «ترس و لرز» اثر آملی نوتوم، از دیگر ترجمه های او می باشند

در بخش هایی از کتاب اگر از نو شروع کنیم میخوانیم:

عشق از نادانی، عدم اطمینان، ترس، امید، ابهام تغذیه میشه. آدم فقط راز ها رو می تونه بپرسته. اگه آدم عاشق چهره‌ های جوون می‌ شه، برای این نیست که گرد و صاف و یک‌ دسته. نه، برای اینه که مرموزه. وقتی بشه خوندش دیگه جذابیتش رو از دست میده

 

واقعا بهت توصیه می‌ کنم نوه‌ دار شی، از بچه‌ آدم خیلی شیرین‌ تره و بی‌ زحمت‌ تر. شب‌ ها بیدارت نمی‌ کنه، همه چی می‌ خوره، از اسباب‌ بازی‌ هایی که بهش میدی کلی ذوق می‌ کنه و زودتر هم از پوشک گرفته می‌ شه. نوه یعنی بچه‌ بی‌ دردسر. فقط مجبوری براشون تو کیفت آبنبات جمع کنی، اما چون خودت هم با پیری، عاشق شیرینی میشی خیلی کار شاقی نیست. واقعا ها، اگر می شد دوباره شروع کرد، لحظه ای هم تردید نمی کردم و صاف نوه دار می شدم

 

.تو هم مثل همه‌ آدم‌ ها می ‌تونی از کنار زندگیت رد شی یا واقعا زندگی کنی. خودت رو بیابی یا حقیقت خودت رو از دست بدی. همه این امکان رو دارن

چند روز پیش تو پاریس بهت بر خوردم. تو هم مثل من ۶۰ ساله شدی. تو سالن آمفی‌ تئاتری پر از جمعیت داشتی کنفرانس میدادی… خودم رو نشون ندادم، اما حرف هات رو گوش کردم. مثل امروز… (آرام می خندد) جذابیتتو از دست ندادی. نه. روی صورتت چند تا چین و چروک افتاده، پوستت تغییر جزئی کرده و کمی کدر شده، اما زشت تر نشدی، هنوز هم جذابی، فقط دیگه پوستت مثل اون وقت ها سفت نیست. وقتی دروغ میگی، لوت میده. و سرانجام همونی که واقعاً هستی ظاهر میشه. سرسخت، عصبی، خودخواه، سختگیر، بی رحم. در ۶۰ سالگی بیشتر شبیه خودتی تا در ۲۰ سالگی. زمان خرابت نکرده، اشکارت کرده. (نزدیک می رود) چیز هایی که الان درباره‌ ات می دونم وحشتناکه. الان که داری خودت رو می آفرینی من از خودت بیشتر درباره‌ ات می دونم. (خطوط چهره‌ اش را به دقت نگاه می کند) با تمامی چیزهایی که درباره‌ ات می دونم می تونم هنوز دوست داشته باشم؟ وقتی آینده کسی رو می شناسی هنوز میتونی بپرستیش؟