اقتصاد روایی

کتاب «اقتصاد روایی» با عنوان کامل «چگونه داستان های ویروسی رخداد های بزرگ اقتصادی را می سازند»، اثری نوشته شده در زمینه علم اقتصاد، کسب و کار و علوم اجتماعی است. آقای رابرت شیلر اقتصاد دان، محقق امور مالی، و مدرس دانشگاه برجسته ییل، مولف این کتاب مهم و معروف می باشد. او قبل از تألیف این کتاب، در سال ۲۰۱۳ جایزۀ نوبل اقتصاد را کسب کرده بود.

این اثر برای اولین بار در سال ۲۰۱۹ منتشر شد و بلافاصله جایگاه خود را در میان علاقمندان علم اقتصاد و بازار های مالی باز کرد. در ایران آقای سعید زرگریان اقدام به ترجمه این نوشته کرد که پس از انتشار در سال ۱۳۹۹، با استقبال بی نظیری روبرو شد و در سال ۱۴۰۰ به چاپ سوم رسید. کتاب اقتصاد روایی تاکنون افتخارات و جوایز بسیاری کسب کرده است از جمله:

• نامزد نهایی بهترین کتاب منتشر شده توسط انتشارات دانشگاهی، جوایز جهانی کتاب دیجیتال
• نامزد دریافت جایزه بین المللی کتاب getAbstract
• برنده جایزه PROSE در اقتصاد، انجمن ناشران آمریکایی
• برنده مشترک مدال طلا در اقتصاد
• جوایز کتاب کسب و کار Axiom
• یکی از بهترین کتاب های فایننشال تایمز در سال 2019: اقتصاد
• یکی از بهترین کتاب های اقتصادی پراسپکت در سال 2019
• کتاب سال اکونومیست
• کتاب های کسب و کار ذهن باز سال 2019
• یکی از کتاب های Mint's 2019  که نباید از دست بدهید

شیلر در کتاب اقتصاد روایی، به بررسی این ایده می پردازد که ادراکات ذهنی مردم از وقایع مختلف، به چه صورتی می تواند در تغییر شکل جریان های اقتصادی موثر باشد. او معتقد است دلایل و شواهد قانع کننده ای وجود دارند که اهمیت روایات در تصمیم گیری های اقتصادی فردی و پدیده های اقتصادی کل جهان را اثبات می کنند.

اقتصاد روایی شامل چهار بخش اصلی است. بخش اول اقتصاد روایی را معرفی می کند. بخش دوم مفاهیم اساسی را بیان می کند. سومین بخش به روایت های همیشگی می پردازد که عمدتاً بر مسائل کلان اقتصادی تمرکز دارند و بخش چهارم، به آینده اقتصاد روایی می پردازد.

هدف شیلر از نوشتن این کتاب، شناسایی روایت های ماندگاری است که بر طرز تفکر ما در مورد اقتصاد تأثیر می گذارند و ممکن است بر الگو های خرج کردن و پس انداز ما تأثیر بگذارد و در نتیجه به پیشگویی های خود تحقق بخش تبدیل شوند. او در این نوشته اش به نتایج شگفت انگیز و گاهی  عجیب دست پیدا کرده است که به خوبی وضعیت بازار های مالی جهان پس از اتفاقات بزرگ را توجیه می کنند.

او در این کتاب ابتدا به طرح مسأله می پردازد و می پرسد: هر سناریویی می تواند روایت های متعدد، هم واقعی و هم بالقوه را امکان پذیر کند. سوال این است که چرا برخی از دیگران قانع کننده تر هستند؟ سپس طیف وسیعی از پاسخ ها را ارائه می دهد که با بدیهی ترین آنها شروع می شود. او می گوید که یک روایت، زمانی قانع کننده است که جذاب بوده و به خوبی بیان شود.

کتاب اقتصاد روایی از همان ابتدا با ادعایی بسیار بلندپروازانه آغاز می شود که شامل تعریفی از عنوان کتاب است. با این پیام کلیدی که «اقتصاد روایی داستان های جمعی را در نظر می گیرد که رفتار اقتصادی را تغییر می دهد.»

تمرکز شیلر در این کتاب، بر روی داستان های عامه پسند و خبرهایی است که از طریق رسانه ها یا دهان به دهان منتقل می شوند و تاثیر آن ها بر اقتصاد را بررسی می کند؛ موضوعی ناب که کمتر به آن پرداخته شده و در عین حال از مهمترین و بحث برانگیز ترین موضوعات جهان می باشد.

این کتاب بسیار خوب، دقیق و علمی نوشته شده است، زیرا شیلر در آن از مدل های ریاضی مختلف برای توضیح مسائل نوین اقتصاد استفاده کرده است. همچنین کتاب او شامل ارجاعات و بحث های کامل درباره موضوعات، رویداد ها، و یافته های ارایه شده توسط مورخان، روانشناسان، و نویسندگان برجسته می باشد. شیلر رویکردی میان رشته ای را برای نوشتن این کتاب برگزیده است که قلمرو جدیدی به روی تحلیل اقتصاد می گشاید.

لحن کتاب ساده و قابل دسترس و متقاعد کننده برای همه افراد علاقمند به اقتصاد و خوانندگان است، به طوری که هرکس با هر سطح از دانش می تواند از مطالب آن بهره برداری کند. خوانندگان می توانند به راحتی با مثال های ارائه شده در این کتاب آشنا شوند و درک بسیار بهتری از نقش داستان ها، به ویژه با توجه به سرعت سرایت های مدرن به دست آورند.

رابرت شیلر در ۲۹ مارس ۱۹۴۶ میلادی در میشیگان متولد شد. او از سال ۱۹۸۲ به عنوان استاد فعالیت خود را در دانشگاه ییل شروع کرد. وی پیش از آن طی سال های ۱۹۷۲ تا ۱۹۷۴ در دانشکده وارتون دانشگاه پنسیلوانیا و دانشگاه مینه سوتا تدریس می کرد. شیلر همچنین از بزرگترین سخنرانان در مدرسه اقتصاد لندن است.

رابرت شیلر و دو اقتصاد دان آمریکایی دیگر به نام های لارس پیتر هانسن و یوجین فاما در سال ۲۰۱۳ جایزه نوبل اقتصاد را دریافت کردند. این سه اقتصاد دان، بخاطر تحقیق و پژوهش بر روی روند های نقطه ای در بازار ها، این جایزه را به خود اختصاص دادند. از دیگر آثار رابرت شیلر که به فارسی ترجمه شده است می توان به عنوان های زیر اشاره کرد:

• «روحیات حیوانی: تاثیر روان آدمی بر اقتصاد و اهمیت آن برای سرمایه داری جهانی» با ترجمۀ تارا سادات میران (انتشارات آراد)
• «فریب طعمه ها: اقتصاد سوء استفاده و فریب« با ترجمۀ فرید خاکباز (نشر نو)

کتاب «اقتصاد روایی» توسط آقای سعید زرگریان به فارسی برگردانده شده است. از دیگر کتاب های ترجمه شده توسط سعید زرگریان می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• «مزیت، دربارۀ سلامت سازمانی» / نوشته پاتریک لنچیونی / انتشارات آموخته
• «چگونه هر چیزی را اندازه بگیریم؟» / نوشته داگلا دبلیو هوبارد / انتشارات آموخته
• «هزینۀ نهایی صفر، طلوع اینترنت اشیا و همدارهای مشارکتی، افول سرمایه داری» / نوشته جرمی ری‍ف‍ک‍ی‍ن / انتشارات آموخته
• «خلق محتوا، خلق مشتری» / نوشته جو پولیتسی / انتشارات آموخته
• «بدون فیلتر: داستان اینستاگرام» / نوشته سارا فرایر / انتشارات آموخته
• «قدرت محتوا: داستان تاثیرگذار، بازاریابی کمتر، مشتری بیشتر» / نوشته جو پولیتسی / انتشارات آموخته

در بخش هایی از کتاب اقتصاد روایی می خوانیم:

واژه روایت اغلب مترادف داستان است ولی این واژه را در معنای امروزی خاص به کار میبرم که در فرهنگ انگلیسی آکسفورد آمده است: «داستان یا بازنمودی که برای ارائه شرح حالی توضیحی یا توجیهی از جامعه دوره زمانی یا غیر به کار می رود». تکمیل این تعریف اضافه می کند که منظور از داستان فقط ارائه شرح ساده رویداد های انسانی به ترتیب وقوع نیست.

 

گاهی مردم عادی سخنان مناسب و پر مغز به زبان می آورند، ولی این سخنان فقط زمانی مطرح می شود که گفته شود فرد مشهوری آنها را خلق کرده است. برای نمونه شعار سوسیالیستی «هرکس به اندازه توانایی اش مکلف است، هرکس باید به اندازه نیازش بهره ببرد» از اواسط قرن بیستم به کارل مارکس نسبت داده شده است. در واقع، فیلسوف سوسیالیستی به نام لویی بلان در سال ۱۸۵۱ و زمانی بر این واژگان تاکید کرد که مارکی کمابیش ناشناخته بود. نسخه ای از این عبارت نیز در انجیل وجود دارد. لویی بلان تا پس از سال ۱۹۰۰ مشهور تر از مارکس بود ولی امروز تا حد زیادی فراموش شده است.

 

خشمگین شدن از دست کسب و کارها هر بار شکل متفاوتی به خود می گیرد. وقتی قیمت های مصرف کننده به شدت افزایش می یابند، شاید مردم کسب و کارها را خبیث قلمداد کنند. روایت ها افزایش قیمت ها را به گردن خباثت کسب و کار ها می اندازند؛ و حتی پس از اتمام تورم هم، اگر مردم معتقد باشند که قیمت ها هنوز بیش از حد زیادند، شاید خشم عمومی ادامه یابد. زمانی هم که کسب و کار ها دستمزد ها را کاهش می دهند آتش خشم می تواند شعله ور شود. چنین خشمی می تواند شکل گیری تحریم های سازمان یافته یا تصمیمات خودجوش از سوی مردم را برای به تعویق انداختن هزینه کرد تا زمان کاهش قیمت ها را در پی داشته باشد. در چنین مواقعی مردم تصمیم به خرید را با دید اخلاقی ارزیابی می کنند نه فقط به عنوان چیزی که رفع کننده نیاز های شان است.